Μάτια ραγισμένα και κατακόκκινα, αναζητούν ένα καταφύγιο συμπάθειας στο προκαθορισμένο ραντεβού τους με την έκπληξη. Μια ισχνή φιγούρα, αυθόρμητα κωμική, αυθόρμητα μελαγχολική, με κατσιασμένη γούνα που ελάχιστα μπορείς να τη ξεχωρίσεις από το ομόχρωμο φόντο της αμερικάνικης ερήμου. Εξαιρετικός δοκιμαστής αποτυχημένων μεταμφιέσεων και προβληματικών beta εκδόσεων, προϊόντων αποκλειστικά της Acme Corporation. Ο Wile E. Coyote είναι ένας φανατικός, πειναλέος θηρευτής μα και το μόνιμο θήραμα του άκακου αλλά κάπως εκνευριστικού Roadrunner. Πείνα και εφευρετικότητα, παντρεύονται στο ξεπερασμένο(;) animation των παιδικών μας χρόνων, ίσως υπακούοντας τον αφορισμό του αμφιλεγόμενου Steve Jobs: “Μείνε πεινασμένος, μείνε ανόητος”.

Σκηνή μετά τη σκηνή, γινόμαστε μάρτυρες μιας ιδιαίτερης μεταμόρφωσης που πραγματοποιείται στη σιωπηλά αστεία ατμόσφαιρα του καρτούν: θηρευτής και θήραμα γίνονται ένα. Ποιος κυνηγάει άραγε ποιον; Τα όρια μεταξύ τους είναι σίγουρα θολά. Σα μάρτυρες μιας αναπόδραστης μα παράδοξης βεβαιότητας, απλά αναμένουμε το τρόπο που το κογιότ θα πέσει θύμα του αντιπάλου του- ή μήπως του εαυτού του; Είναι ακόμη δυσκολότερο να διαλέξεις μέρος. Ποιος από τους δύο, είναι τελικά περισσότερο αθώος; Ποιος έχει το δίκιο με το μέρος του; Αλλά και εμείς, τι στα αλήθεια επιθυμούμε; Καθώς αυτή η ένταση κορυφώνεται μέσα μας αλλά και στην οθόνη, αλλάζει ολόκληρος ο κόσμος. Διαβάζουμε στον Κανόνα 8, του δημιουργού του καρτούν: “Οποτεδήποτε είναι πιθανό, κάνουμε τη βαρύτητα το μεγαλύτερο εχθρό του κογιότ”. Σε αυτόν το κόσμο, αν χρειαστεί θα μείνει να αιωρείται η άκρη του βουνού, ενώ το ίδιο το βουνό θα κατακρημνιστεί εντελώς φυσιολογικά στο κενό. Επίσης σε αυτή τη μεταμορφωμένη πια έρημο του νεογέννητου χάους, η υποκειμενικότητα είναι πιο σημαντική από τους νόμους της φύσης. Η βαρύτητα, για παράδειγμα, έχει επίδραση, μόνο και μόνο όταν ο Wile E. αντιλαμβάνεται ότι περπατάει στο κενό. Τα εκρηκτικά δεν πυροδοτούνται παρά μόνο εάν πρόκειται να κάψουν τη γούνα του ιδιοκτήτη τους. Και το χάος αποκαλύπτει πως τελικά έχει μια κρυμμένη τάξη, όπως μας έχει προειδοποιήσει ο C. G. Jung.

Μιαν άλλη φορά το κογιότ φτιάχνει με μπογιές ένα ψεύτικο τούνελ στο τοίχωμα του βουνού, ελπίζοντας ότι ο εχθρός του θα παραπλανηθεί και θα φάει πανηγυρικά του μούτρα του. Με τις νεοαποκτημένες μας μαντικές ικανότητες μπορούμε εύκολα να προφητέψουμε ότι το Roadrunner, διανύει χωρίς καμία δυσκολία αυτό το φαντασιωσικό τούνελ, ενώ ο περιπαθής Wile E. για ακόμη μια φορά ντροπιάζεται. Πληρώνει ξανά τη ξεροκέφαλη του άρνηση, να πάρει απόφαση πως ο δημιουργός του έχει επιστρατεύσει εναντίον του, όλη την εφευρετικότητα και κατεργαριά που διαθέτει. Στα αλήθεια συμβαίνει κάτι τέτοιο όμως; Από το αυτοβιογραφικό Chuck Amuck: The life and times of an animated cartoonist, ο σκηνοθέτης και εμπνευστής της σειράς Chuck Jones, γράφει για τη στιγμή που διάβασε μια περιγραφή του κογιότ στο “Roughing It” του Mark Twain: “…Δε μπορώ να εκφράσω την ανακούφιση που ένιωσα όταν βρήκα ένα σύντροφο στη προσωπική μου αδεξιότητα… είχα αρχίσει να πιστεύω πως ήμουν μια αποτυχία στη ζωή και το να βρω έναν έντονα ανίκανο συνοδοιπόρο ήταν μια ευχάριστη και θαυμάσια έκπληξη…”. Το δημιούργημα του φαίνεται να είναι ένα αγαπημένο και πολύτιμο ον. Το περιβάλει ωστόσο με μια ιδιαίτερη μορφή σεβασμού και μια μη- βελτιωτική αίσθηση φροντίδας. Τραβάει στα άκρα την εμμονή, συμμαχεί με την ήττα, αναποδογυρίζει την εικόνα του εαυτού, εντείνει και εμπλουτίζει τη πείνα, δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες για να αναδυθεί μια νέα δυνατότητα! Ας το σκεφτούμε. Θα υπήρχε διαφορετικός τρόπος να συμπαθήσουμε ένα σαρκοφάγο αρπακτικό; Θα υπήρχε άλλος τρόπος να αλλάξει η στάση μας, απέναντι στον ωμό εκπρόσωπο του ενστίκτου ή ας πούμε απέναντι στον σκοτεινό διώκτη των δικών μας εφιαλτών; Ο οποίος οσοδήποτε τρομακτικός και να είναι ποτέ δε μας πιάνει, μιας και η απόδραση μας είναι ασφαλής, προσπερνώντας το μαγικό τούνελ του ύπνου με ιδρώτα κα βαριά ανάσα… Φωνάζοντας συνήθως ακατάληπτες λέξεις: “μπιπ μπιπ!”…

Ο σκύλος μας, πάντοτε πεινασμένος για φαγητό ή παρέα, άλλοτε πανέξυπνος, άλλοτε κουτός, με δυο μελαγχολικά μάτια και μια χαρούμενη ουρά, έχει κάτι από τον Wile E. αλλά σε οικιακή έκδοση. Μασώντας τις παντόφλες μας, κλέβοντας βιαστικά ότι διαφύγει της προσοχής μας, έχει τρυπώσει παιχνιδιάρικα στη ζωή μας. Είναι πραγματικά ακατανόητος ο λόγος που αγαπάμε ένα τόσο πειναλέο, βρώμικο, εμμονικό πλάσμα. Σίγουρα μας έχει εξημερώσει και ας καυχόμαστε για το αντίθετο. Αλλά το Κογιότ δεν είναι μόνο εξάδελφος του σκύλου μας. Στην Ινδιάνικη Μυθολογία αποτελεί το δημιουργό και καταστροφέα του κόσμου, έναν ήρωα πονηρό σαν αλεπού και χαζό σα μπούφο. Είναι πεινασμένος για κρέας, όσο ο Προμηθέας που αντάλλαξε κρυφά τις μερίδες των θεών με τους θνητούς, του Ερμή που τη πρώτη μέρα της ζωής του έκλεψε το κοπάδι του αδελφού του, και του Κορακιού που κάθε βράδυ, τάιζε με κρέας τον κρυμμένο σε ένα φαράγγι προφήτη Ηλία. Διαβάζουμε για τη διαπολιτισμική θεότητα- απατεώνα, τον γνωστό και ως Trickster: “συνήθως οι άνθρωποι τον απεικονίζουν σα μια μορφή πεινασμένου θεού”(Trickster Makes This World, Lewis Hyde). Και ίσως είναι αυτή η πείνα, η ασυνήθιστη στις υπόλοιπες θεότητες, που τον οδηγεί στη γκάφα, την απατεωνιά ή τις σπουδαίες του εφευρέσεις. Είναι η παραβίαση των ορίων που αναποδογυρίζει και ανασυνθέτει το κόσμο. Ο Wile E., σαν ένας χαριτωμένος ηλίθιος και πονηρός- αναξιόπιστος ανταγωνιστής, κατακτά τη συμμαχία μας, διασκεδάζει το παιδικό ναρκισσισμό μας, περιγελά αδιάντροπα τον ηρωισμό μας, μπλέκοντας το γέλιο με τη συμπάθεια, την υποτίμηση με την αποδοχή, το αναμενόμενο με την έκπληξη, το συνειδητό με το ασυνείδητο!

Ο Trickster είναι πάντα εκεί, όταν γλιστράει η γλώσσα μας σε μια παραδρομή και πέφτουμε ντροπιασμένοι στο γκρεμό της αποκάλυψης των προθέσεων μας. Ή χασκογελά πίσω από τη πλάτη μας όταν το μόνο βιβλίο που δε βρίσκουμε είναι αυτό που επειγόντως ψάχνουμε. Ή τις στιγμές που κάποιος μας παρηγορεί πως η αηδιαστική κουτσουλιά στο καινούριο μας ρούχο, είναι λεφτά ή καλοτυχία. Βρίσκεται ακόμη στο φιλόδοξο-για δημιουργία παρεξηγήσεων- σημείωμα που βρήκα, ένα μήνα πριν, κάτω από τη πόρτα του γραφείου μου: “Σ´ έχω εροτεφτεί, ο δικηγόρος σου”. Βρίσκεται στα “αθώα” ψυχοσωματικά μας και τα ατυχήματα που μας καλούν σε αλλαγή πορείας. Σίγουρα βρίσκεται στην έξοδο του τούνελ των ονείρων, και τα σταυροδρόμια της Έρμη- νείας. Είναι η αλεπού στο παζάρι της αμφιθυμίας, το έξυπνο πουλί που πιάστηκε από τη μύτη, το νηστικό αρκούδι που χορεύει. Ο παιδικός μας φίλος του οποίου οι λεπτομερείς ερωτικές ιστορίες δε μπορούσαν να αποδειχθούν, επειδή συνέβησαν όλες στο χωριό. Είναι ο προστάτης θεός κάθε θεραπευτικής ανατροπής στις συνεδρίες ή τη ζωή.

Το κογιότ δε λέει ψέματα όταν κάτω από ένα αυτοσχέδιο περίπτερο προσφέρει “ΔΩΡΕΑΝ ΝΕΡΟ” σε ένα σημείο της ερήμου, έχοντας συνδέσει πανούργα το λαχαριστά γεμάτο ποτήρι με έναν εκρηκτικό μηχανισμό. Για το Roadrunner, δε μπορούμε να βάλουμε και το χέρι μας στη φωτιά, όταν απαντά με ένα πλακάτ “ΤA ROADRUNNERS ΔΕ ΞΕΡΟΥΝ ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΟΥΝ ΚΑΙ ΔΕ ΠΙΝΟΥΝ”. Άλλωστε στον παράδοξο κόσμο του κινουμένου σχεδίου, όπως και του ονείρου, κανείς δε ξέρει τι είναι αλήθεια και τι ψέμα. Στο παράδοξο κόσμο του κινουμένου σχεδίου όπως και των σχέσεων μας, κανείς δε μπορεί να ορκιστεί αν το προσφερόμενο νερό σε δροσίζει ή σε καίει. Διοτι ο μόνος αυθεντικός τρόπος να γίνουμε ειδικοί στις παγίδες της πραγματικότητας είναι να βρεθούμε και στις δύο θέσεις. Να γίνουμε αυτοί που τις βάζουν αλλά και αυτοί που τις εξαπατούν.

​

Συγγραφέας: Νίκος Ρούσσος

Πρώτη δημοσίευση: inneself.gr